Οι ευτυχεις δεν εχουν ιστορια

Όποιος έχει περπατήσει την οδό Φωκίωνος Νέγρη, είναι απίθανο να μην έχει παρατηρήσει ένα από τα πιο παράδοξα αγάλματα του δημόσιου χώρου της Αθήνας, το Λαγωνικό, ένα μαρμάρινο σκυλί σε φυσικό μέγεθος ξαπλωμένο στα πίσω του πόδια με το στέρνο του ανασηκωμένο. Δεν είναι παράδοξο μόνον το θέμα αυτού του γοητευτικού γλυπτού αλλά και όλη η στάση του σκύλου, που δίνει την εντύπωση πως είναι έτοιμος να ορμήσει μπροστά: σε μια πόλη που κυριαρχεί η άκαμπτη λατρεία του ηρωισμού, η αγωνία της εθνικής ταυτότητας και η ψευδαίσθηση της αισθητικής συνέχειας με την Αρχαία Ελλάδα, το άγαλμα συνομιλεί με τη χαρούμενη καθημερινότητα των περαστικών που βγάζουν βόλτα τα σκυλιά τους, με την τρυφερότητα που μοιραζόμαστε όσοι συγκατοικούμε με ζώα, με το πραγματικό σώμα των σκυλιών γύρω του, που τρέχουν, παίζουν και αφοδεύουν. Σε μια Αθήνα που κλυδωνίζεται ανάμεσα στην πνιγηρή ιστορία και, πλέον, την αποανθρωποποιημένη τουριστικοποίηση, το Λαγωνικό φέρνει στην επιφάνεια της πόλης ένα τόσο συναισθηματικά φορτισμένο παρόν, που καμιά φορά έχω την αίσθηση πως κρύβει ένα πένθος. Μήπως στην πραγματικότητα είναι φόρος τιμής σε έναν σύντροφο που χάθηκε;

Ο γλύπτης αυτού του γλυπτού στο περιθώριο της μνημειακής, ηρωικής γλυπτικής είναι ο Ευριπίδης Βαβούρης, που στέκεται κι αυτός στο περιθώριο της ελληνικής ιστορίας της τέχνης. Γεννημένος στην πόλη του Άργους το 1911 έγινε (ή δεν έγινε) γνωστός ως ο κατεξοχήν Έλληνας animalier, γλύπτης δηλαδή κατά κύριο λόγο ζώων. Θα μπορούσε να πει κανείς πως ο Βαβούρης ανήκει σε μια παραμελημένη αφηγηματική, λογοτεχνική κυρίως, παράδοση, που έχει όμως δώσει αριστουργήματα στην Ελλάδα. Τα ζώα για την παράδοση αυτή δεν ήταν απλώς τα οικεία «εργαλεία» της αγροτικής ζωής. Ήταν ο οικείος Άλλος που στα πάθη του αποτυπώνεται η δυσφορία μιας κοινωνίας που υποφέρει μπροστά στην επιβεβλημένη από τα πάνω νεωτερικότητα.

Η καλλιτέχνιδα Μαρία Τσάγκαρη στο ηχητικό ντοκιμαντέρ Οι ευτυχείς δεν έχουν ιστορία ξεδιπλώνει τα νήματα της βιογραφίας του Βαβούρη και της σχέσης του με τα ζώα. Το ηχητικό ντοκιμαντέρ της Τσάγκαρη συμμετέχει στην έκθεση «Why Look at Animals? Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή» στο ΕΜΣΤ και μπορεί να το ακούσει κανείς είτε στο Μουσείο είτε δίπλα στο Λαγωνικό στην οδό Φωκίωνος Νέγρη.

Θεόφιλος Τραμπούλης

Ηχητικό ντοκιμαντέρ, διάρκεια 33′
Σενάριο, σύλληψη και εκτέλεση: Μαρία Τσάγκαρη
Πρωτότυπη Μουσική: Κ. ΒΗΤΑ
Αφήγηση: Σοφία Κόκκαλη | Μοντάζ & Μίξη ήχου: Λέανδρος Ντούνης
Aνάθεση και παραγωγή του ΕΜΣΤ | Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Eυγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας
Με ιδιαίτερες ευχαριστίες στην κ. Μαριλένα Βαβούρη

Το έργο είναι μέρος της έκθεσης Why Look at Animals? Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή, που παρουσιάζεται στο ΕΜΣΤ από 16.05.25 έως 15.02.26