2024
Του Ανδρεα
Τον Ανδρέα Βελισσαρόπουλο τον γνωρίσαμε με τη Μαρία Κλωνάρη στο Παρίσι στο τέλος της δεκαετίας του ’70. Ηρθε σε μια μας προβολή, του αρεσε η δουλειά μας και μας πλησίασε. Αρχίσαμε να βλεπόμαστε, γίναμε φίλοι. Είδαμε το φιλμ του Όπερα — μπαρόκ, γεμάτο ενέργεια camp, με εντυπωσιακά κοστούμια και ζωηρά χρώματα. Δεν θυμάμαι πού είδαμε το έργο. Ίσως σε μια ιδιωτική προβολή στο ατελιέ μας. Του Ανδρέα του άρεσαν οι ιδιωτικές προβολές για να μπορούμε να μιλάμε για τις εικόνες καθώς περνάνε.
Βλεπόμασταν όταν ερχόταν στο Παρίσι, παρακολουθούσε τις προβολές μας, μας μιλούσε για τον ακτιβισμό του, για το ΑΚΟΕ, το ΑΜΦΙ, το Gai Pied, μας έδειχνε τα άρθρα του. Ενδιαφερόταν πολύ και για τον φεμινισμό και την ψυχανάλυση. Γενναίος αγωνιστής. Με ανοιχτή σκέψη και δηκτικό γράψιμο. Κι ένα ξεχωριστό ήθος. Είχαμε πάει μαζί και στην Ελβετία, για τις προβολές έργων μας στην Bienne. Με τον Ανδρέα οι συγγένειες ήταν πολλές. Ένας από τους συνδετικούς μας κρίκους ήταν κι η Σύρος.
Ιδιαίτερα τον άγγιξε το έργο μας Οι μητέρες, μια πολυσύνθετη περφόρμανς προβολής, ανάθεση του Κέντρου Πομπιντού το 1981. Με αυτή την αφορμή μας έκανε ένα αφιέρωμα στον Σύγχρονο κινηματογράφο, τεύχος 30, 1981: εισαγωγή δική του, εκτεταμένη συνέντευξη μαζί μας, ένα μας μανιφέστο, πολλές εικόνες. Το αφιέρωμα το τιτλοφόρησε «Η Ελλάδα δραπετεύει» — μια μας φράση από την ηχοταινία του έργου. Δραπέτες της Ελλάδας ήμασταν κι εκείνος κι εμείς.
Στην Αθήνα το καλοκαίρι του 1982 ο Ανδρέας παρευρέθηκε στην παραλλαγή σε περφόρμανς πολυμέσων του Unheimlich I: Μυστικός διάλογος στο Θέατρο Αβέρωφ. Μεγάλη χαρά που ξαναβρεθήκαμε.
Την τελευταία φορά που ήρθε να μας δει στο Παρίσι προς το 1984-85 σαν κάτι βαρύ να τον απασχολούσε. Το βράδυ όταν έφευγε ήταν συγκινημένος. Τον φιλήσαμε κι αυτός ήταν ο αποχαιρετισμός μας. Δεν τον ξαναείδαμε πια.
Το καλοκαίρι του 1985 μας ειδοποιούν ξαφνικά από την Αθήνα πως ο Ανδρέας Βελισσαρόπουλος πέθανε. Δεν ξέραμε ότι ήταν άρρωστος. Το νέο μας συντάραξε. Κηδεία στο πρώτο νεκροταφείο. Στιγμές που δεν ξεχνώ.
Ακριβώς μετά, τό φθινόπωρο του ’85 εγκαινιάζαμε τον Κύκλο του Άγγελου, με την περφόρμανς πολυμέσων Μυστήριο ΙΙ: Πυρκαγιά του Άγγελου στη Γκαλερί Donguy. Την αφιερώσαμε στη μνήμη του Ανδρέα. Δυνατή ήταν η αίσθησή του πλάι μας σ’ εκείνη τη σημαδιακή για το έργο μας ώρα.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ Τ@ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Η Μαρία Κλωνάρη (1950-2014) και η Κατερίνα Θωμαδάκη είναι πολυμεσικές καλλιτέχνιδες ελληνικής καταγωγής. Από το 1975 έδρα τους ήταν το Παρίσι. Έχουν δημιουργήσει ταινίες, βίντεο, πολυμεσικές εγκαταστάσεις, περφόρμανς, φωτογραφικά έργα, έργα ήχου και κείμενα. Κεντρικές μορφές της γαλλικής σκηνής πειραματικού κινηματογράφου από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, εισήγαγαν την έννοια του «σωματικού κινηματογράφου» και δημιούργησαν ανατρεπτικά έργα για το σώμα, τη γυναικεία και ανδρόγυνη ταυτότητα, τη σεξουαλικότητα και το ασυνείδητο. Ήδη το 1980 το Centre Pompidou παρουσίασε αναδρομική έκθεση των ταινιών και των διευρυμένων προβολών τους. Αναδρομικές εκθέσεις του έργου τους έχουν παρουσιαστεί στην Galerie Donguy το 1985 και στην Cinémathèque Française το 1992. Το 2016 το μουσείο Jeu de Pomme στο Παρίσι παρουσίασε εκτεταμένη αναδρομική έκθεση του έργου τους. Οι Κλωνάρη και Θωμαδάκη έχουν λάβει πολλά βραβεία και υποτροφίες (Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού, Arts Counsil of Great Britain, Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας, Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών κ.ά).